Κεφάλι ανδρικού αγάλματος

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

ΕΑΜ 581

Είδος

Έργο πλαστικής

Εποχή

Ρωμαϊκή εποχή

Χρονολόγηση

270-290 μ.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 0,42 μ.
Μήκος: 0,23 μ.
Πλάτος: 0,24 μ.
αριστερό τμήμα: 0,31 x 0,12 μ.

Υλικό

Μάρμαρο Πεντέλης

Θέση

Πρώτος όροφος, βόρεια

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Αριστερό τμήμα κεφαλιού αγάλματος, προσαρμοσμένο στο γύψινο αντίγραφο του δεξιού, που βρίσκεται στο Μουσείο Rodin στο Παρίσι. Το τμήμα του Μουσείου Ακρόπολης βρέθηκε στον Σερπεντζέ, στις ανασκαφές των ετών 1876-1879 στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης.

Εικονίζει ώριμο γενειοφόρο άνδρα με ρουφηγμένα μάγουλα, τονισμένα ζυγωματικά και βαθιές ρυτίδες στο μέτωπο. Τα μάτια είναι αμυγδαλωτά με την κόρη και την ίριδα δηλωμένες με χάραξη. Τα μαλλιά είναι κοντά και πέφτουν μπροστά στο μέτωπο και τους κροτάφους. Εκεί, ενώνονται με τα γένια που σχηματίζουν κυματιστές γραμμές, καλύπτουν τα μάγουλα και καταλήγουν σε σγουρούς βοστρύχους κάτω από το πηγούνι. Με κυματιστές γραμμές αποδίδεται και το μουστάκι, που καλύπτει το πάνω χείλος. Ο λαιμός στο τελείωμα έχει διαμορφωθεί με τρόπο που να μπορεί να προσαρμοστεί σε αντίστοιχη κοιλότητα στον κορμό του αγάλματος.

Αν και δεν γνωρίζουμε ποιον ακριβώς εικονίζει το κεφάλι, ασφαλώς θα ήταν κάποιος διακεκριμένος πολίτης της Αθήνας του 3ου αι. μ.Χ., που τιμήθηκε με άγαλμα (ανδριάντα). Ίσως πρόκειται για τον Πόπλιο Ερρένιο Δέξιππο, ο οποίος συνέδεσε το όνομά του με την απώθηση των Ερούλων μετά την εισβολή τους στην Αθήνα το 267 μ.Χ.

Άγνωστο παραμένει πότε και που βρέθηκε το τμήμα του Μουσείου Rodin. Γνωρίζουμε μόνο ότι ο γλύπτης Auguste Rodin, λάτρης της αρχαίας ελληνικής τέχνης, το αγόρασε το 1916 για τη δική του συλλογή αρχαίων αντικειμένων.

Last Statues of Antiquity Database - http://laststatues.classics.ox.ac.uk, αρ. κατ. LSA-114 (U. Gehn)
Καββαδίας, Π., Γλυπτά του Εθνικού Μουσείου. Κατάλογος περιγραφικός, Αθήνα, 1890-1892, σελ. 297, αρ. κατ. 581
Καστριώτης, Π., Γλυπτά του Εθνικού Μουσείου, Αθήνα, 1908, σελ. 91, αρ. κατ. 581
Rodenwaldt, G., Griechische Porträts aus dem Ausgang der Antike, Programm zum Winckelmannsfeste der Archæologischen gesellschaft zu Berlin 76, 1919, σελ. 4, πίν. ΙΙΙ, αρ. κατ. 2
Harrison, E.B., Portrait Sculpture, The Athenian Agora I, Princeton, 1953, σελ. 100-105
Bergmann, M., Studien zum roemischen Portraet des 3. Jahrhunderts n. Chr., Bonn, 1977, σελ. 157-163, πίν. 47, αρ. 1-2
Voutiras, E., «Ein Wiedergewonnenes attisches Porträt der Spätantike», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 96, 1981, σελ. 201-208, πίν. 63-68
Ντάτσουλη-Σταυρίδη, Αλ., Ρωμαϊκά πορτραίτα στο Εθνικό Μουσείο της Αθήνας, Αθήνα, 1985, σελ. 89, πίν. 131-132, αρ. κατ. 581
Karivieri, A., «The ‘House of Proclus’ on the Southern Slope of the Acropolis: A Contribution», στο P. Castrén (επιμ.), Post - Herulian Athens. Aspects of Life and Culture in Athens A.D. 267-529, Helsinki, 1994, σελ. 131, εικ. 28
Ρωμιοπούλου, Κ., Ελληνορωμαϊκά γλυπτά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Αθήνα, 1997, σελ. 127, αρ. κατ. 135
Κατάκης, Στ., Επίδαυρος. Τα γλυπτά των Ρωμαϊκών Χρόνων από το Ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα και του Ασκληπιού, 223-224, Αθήνα, 2002, σελ. 194-197
Gehn, U., «Eine Gruppe attischer Porträts im mittleren und späten 3. Jh. n. Chr. – Eine Neubetrachtung», Boreas : Münstersche Beiträge zur Archäologie 16, 2013, σελ. 99-118, πίν. 25,9-b
Schmidt, R., Studien zu den kaiserzeitlichen Privatportraits aus Athen (Diss), Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität, Bonn, 2014, σελ. 308-310, αρ. κατ. 110
Βουτυράς, Ε., «Πορτραίτα διακεκριμένων Αθηναίων του όψιμου τρίτου αιώνα μ.Χ.», στο Δ. Δαμάσκος, Π. Καραναστάση, Θ. Στεφανίδου-Τιβερίου (επιμ.), Πλαστική στη ρωμαϊκή Ελλάδα: νέα ευρήματα και νέες έρευνες, Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο, 12-14 Δεκεμβρίου 2019, Θεσσαλονίκη, 2022, σελ. 85-96, εικ. 9