Τμήματα κύλικας
Αριθμός αντικειμένου
GL II.166
Δημιουργός
Ζωγράφος του Ευεργίδη
Είδος
Αγγείο
Εποχή
Αρχαϊκή εποχή
Χρονολόγηση
510-500 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,083 μ. έως 0,128 μ.
Μήκος: 0,125 μ. έως 0,245 μ.
Υλικό
Πηλός
Θέση
Πρώτος όροφος προθήκη 29, αρ. 2
Τμήματα κύλικας από την Ακρόπολη, διακοσμημένης με την ερυθρόμορφη τεχνική.
Το εσωτερικό του αγγείου καλύπτεται με στιλπνή μαύρη βαφή και έχει χαραγμένο το όνομα του αγγειογράφου, από το οποίο σώζονται μόνο τα δύο πρώτα γράμματα ΕΥ[ΕΡΓΙΔΕΣ]. Στην εξωτερική επιφάνεια απεικονίζεται η θεά Αθηνά σε εργαστήριο γλυπτικής, αγγειογραφίας και μεταλλοτεχνίας. Η ταυτόχρονη απεικόνιση άσκησης των τριών αντιπροσωπευτικότερων τεχνών, παρουσία της Αθηνάς, είναι μοναδική.
Η Αθηνά παριστάνεται καθιστή, με στεφάνι στα μαλλιά. Φορά χιτώνα και ιμάτιο και κρατά κράνος αττικού τύπου και ασπίδα, πίσω από την οποία ξεπροβάλλουν τρία από τα φίδια της αιγίδας της. Η απεικόνισή της άλλοτε ερμηνεύεται ως χάλκινο άγαλμα της θεάς και άλλοτε ως την ίδια τη θεά, η οποία με την ιδιότητα της Αθηνάς Εργάνης, επιβλέπει τις εργασίες.
Στα αριστερά της Αθηνάς, ένας καθιστός αγγειογράφος κρατά μακρύ πινέλο και καλύπτει με βαφή την εσωτερική επιφάνεια της κύλικας που βρίσκεται επάνω στον κεραμικό τροχό. Η στεφανωμένη γυναίκα που στέκει μπροστά του, ίσως του δίνει οδηγίες με το δεξί τεντωμένο χέρι αν και έχει προταθεί ότι είναι μία Νίκη, χωρίς φτερά, που ετοιμάζεται να τον στεφανώσει.
Πίσω από τον αγγειογράφο δύο γυμνοί γλύπτες, από τους οποίους διατηρείται το κάτω μέρος του σώματος, ασχολούνται με την κατεργασία αγάλματος αλόγου, από το οποίο σώζονται τα πόδια και τμήμα του λαιμού, στολισμένου με στεφάνι. Στα δεξιά της Αθηνάς, ένας επίσης στεφανωμένος μεταλλοτεχνίτης κάθεται οκλαδόν δίπλα σε καμίνι. Με το αριστερό χέρι κρατούσε, ίσως, λαβίδα για την απόσπαση του πυρακτωμένου σιδήρου από τη φωτιά, ενώ με το δεξί κρατά σφυρί πάνω σε άκμονα, για την τελική σφυρηλάτηση του αντικειμένου. Ο νεαρός βοηθός του ξεπροβάλλει πίσω από το καμίνι, κρατώντας φυσερό για την τροφοδότηση της φωτιάς με αέρα. Στον τοίχο πίσω τους κρέμονται διάφορα εργαλεία και ένας πίλος.
BAPD, Beazley Archive Pottery Database, www.beazley.ox.ac.uk, αρ. κατ. 200761
AVI, Attic Vase Inscriptions / Attische Vaseninschriften - www.avi.unibas.ch, αρ. κατ. AVI 1276
Hartwig, P., «Die Anwendung der Federfahne bei den griechischen Vasenmalern», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 14, 1899, σελ. 153-154
Perrot, G., Chipiez, C., Histoire de l'art dans l'antiquite. La Grèce archaïque: la Glyptique, la Numismatique, la Peinture, la Céramique, IX, Paris, 1911, σελ. 339, εικ. 182
Beazley, J.D., «A Note on the Painter of the Vases Signed Euergides», Journal of Hellenic Studies 33, 1913, σελ. 353, αρ. κατ. 44
Beazley, J.D., «Fragment of a Vase at Oxford and the Painter of the Tyszkiewicz Crater in Boston», American Journal of Archaeology 20, 1916, σελ. 144-145
Richter, G., The Craft of Athenian Pottery, New Haven, 1923, σελ. 72-73, εικ. 68
Beazley, J.D., Attische Vasenmaler des rotfigurigen Stils, Tübingen, 1925, σελ. 33.47
Casson, S., The Technique of Early Greek Sculpture, Oxford, 1933, σελ. 160-161, 228-230, 231, εικ. 54
Graef, B., Langlotz, E., Die antiken Vasen von der Akropolis zu Athen, 2, Berlin, 1933, σελ. 12-13, εικ. 6, αρ. κατ. 166
Beazley, J.D., Attic Red-figure Vase-painters, 1st edition, Oxford, 1942, σελ. 62.60
Richter, G., Attic Red-Figured Vases: A Survey, New Haven/London, 1946, σελ. 51 υποσημ. 94
Beazley, J.D., Potter and painter in ancient Athens, London, 1946, σελ. 8-10, εικ. 1.2-3
Beazley, J.D., «Some Inscriptions on Vases: V», American Journal of Archaeology 54, 1950, σελ. 317, αρ. κατ. 13
Beazley, J.D., Attic Red-figure Vase-painters, 2nd edition, Oxford, 1963, σελ. 92.64
Mallwitz, A., Schiering, W., Die Werkstatt des Pheidias in Olympia, Olympische Forschungen 5, Berlin, 1964, σελ. 244, 246, εικ. 71
Ziomecki, J., «Die keramischen Techniken im antiken Griechenland», Raggi. Zeitschrift für Kunstgeschichte und Archäologie, 6:1/2, 1964, σελ. 22-24, εικ. 11
Beazley, J.D., Paralipomena: Additions to Attic black- figure Vase-painters and to Attic red-figure Vase-painters, Oxford, 1971, σελ. 330
Himmelmann, N., Archäologisches zum Problem der griechischen Sklaverei, Mainz, 1971, σελ. 11-12, εικ. 5
Lacroix, L., Etudes d'archeologie numismatique, Paris, 1974, σελ. 30, εικ. II.3
Kunisch, N., «Zur helmhaltenden Athena», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 89, 1974, σελ. 92, αρ. κατ. 97
Boardman, J., Athenian Red Figure Vases, the Archaic Period: Α Ηandbook, London, 1975, σελ. 60, εικ. 101
Ziomecki, J., Les représentations d'artisans sur les vases attiques, Wroclaw, 1975, σελ. 22, 147, εικ. 1, αρ. κατ. 1
Rouillard, P., «Le peintre d'Euergides», Revue Archéologique Fasc. 1, 1975, σελ. 55-60, εικ. 16
Burn, L., Glynn, R., Beazley Addenda, Additional References to ABV, ARV2 & Paralipomena, Oxford, 1982, σελ. 84, αρ. κατ. 92.64
LIMC II, Athena, σελ. 962, εικ. 707, αρ. κατ. 40
Oddy, W.A., Swaddling, J., «Illustrations of Metalworking Furnaces on Greek Vases», στο P.T. Craddock, M.J. Hughes (επιμ.), Furnaces and Smelting Technology in Antiquity. 29-30 October 1982, London, 1985, σελ. 44, 45-46, 56, εικ. 8
Carpenter, T.H., Mannack, T., Mendonca, M., Beazley Addenda, 2nd edition, Oxford, 1989, σελ. 171, αρ. κατ. 92.64
Shapiro, H.A., Art and Cult under the Tyrants in Athens, Mainz, 1989, σελ. 31 υποσημ. 106
Beazley, J.D., «Potter and Painter in Ancient Athens», στο D.C. Kurtz (επιμ.), Greek Vases, Lectures by J.D. Beazley, Oxford, 1989, σελ. 41-42, 51, εικ. 25.2
Philipp, H., «Handwerker und bildende Künstler in der griechischen Gesellschaft», στο P.C. Bol, D. Kreikenbom (επιμ.), Polyklet, Der Bildhauer der griechischen Klassik, Liebieghaus, Museum Alter Plastik, Frankfurt am Main, 17.10.1990 – 20.1.1991, Museum alter Plastik, Frankfurt, 1990, σελ. 83, εικ. 18
Morris, S.P., Daidalos and the Origins of Greek Art, Princeton, 1992, σελ. 361, εικ. 60
Born, H., Hansen, S., Frühgriechische Bronzehelme, Mainz, 1994, σελ. 106, εικ. 89
Wagner, C., Dedication Practices on the Athenian Acropolis, 8th to 4th centuries B.C, University of Oxford, 1997, σελ. 52, 78, 79 υποσημ. 371, εικ. 48
Moore, M.B., Attic Red-Figured and White-Ground Pottery, The Athenian Agora XXX, Princeton, 1997, σελ. 89 υποσημ. 18
Vidale, M., «Le diverse nature del tornio da vasaio nelle immagini della ceramica greca (VI-IV secolo a.C.)», Ocnus 6, 1998, σελ. 124-125, εικ. 4.8, αρ. κατ. 8
Hurwit, J.M., The Athenian Acropolis, History, Mythology and archaeology from Neolithic Era to the Present, Cambridge, 1999, σελ. 16, εικ. 14
Cohen, B., «Man-killers and their victims», στο B. Cohen (επιμ.), Not the Classical Ideal, Athens and the Construction of the Other in Greek Art, Leiden, Boston and Koln, 2000, σελ. 159, εικ. 6.3
Pipili, M., «Wearing another Hat: Workmen in Town and Country», στο B. Cohen (επιμ.), Not the Classical Ideal. Athens and the Construction of the Other in Greek Art, Leiden/Boston/Köln, 2000, σελ. 158-159, εικ. 6.3
Steinhart, Μ., «Athena Lemnia, Athen und Lemnos», Archäologischer Anzeiger 2000, σελ. 384-385, εικ. 5
Wagner, C., «The Potters and Athena. Dedications on the Athenian Acropolis», στο A.J.N.W. Prag, A.M. Snodgrass, G.R. Tsetskhladze (επιμ.), Periplous: papers on classical art and archaeology presented to Sir John Boardman, London, 2000, σελ. 385
Vidale, M., L' idea di un lavoro lieve, Il lavoro artigianale nelle immagine della ceramica greca tra VI et IV secolo a.C., Padova, 2002, σελ. 178-180, εικ. 23
Χατζηδημητρίου, Α., Παραστάσεις εργαστηρίων και εμπορίου στην εικονογραφία των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, Αθήνα, 2005, σελ. 38, 60, 64, 138, 164, 165, 210, 213, 215, πίν. 15, αρ. κατ. I.Κ42, II.Χ6, III.Γ2
Verbanck-Piérard, A., «The Colors of the Acropolis: Special Techniques for Athena», στο K. Lapatin (επιμ.), Special Techniques in Athenian Vases, at the Getty Villa, June 15-17, 2006, Los Angeles, 2008, σελ. 55, εικ. 6
Haug, A., «Handwerkerszenen auf athenischen Vasen des 6. und 5. Jh. v. Chr.: Berufliches Selbstbewußtsein und sozialer Status», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 123, 2011, σελ. 9 υποσημ. 35, 10, 12 υποσημ. 45, 13 υποσημ. 50 και 52, 14 υποσημ. 54, 18 υποσημ. 62, 26, 27, εικ. 12
Pala, E., Acropoli di Atene, Un microcosmo della produzione e distribuzione della ceramica attica, Rome, 2012, σελ. 250-252, 353, εικ. 135, αρ. κατ. ΙΙ.166
Verbanck-Piérard, A., «Sous les yeux d’Athéna et des Athéniens: vases, techniques et statut de l’artisan à l’Acropole», Mètis 12, 2014, σελ. 41 υποσημ. 52, 42, εικ. 6
Meyer, M., Athena, Göttin von Athen Kult und Mythos auf der Akropolis bis in klassische Zeit, Wien, 2017, σελ. 170 υποσημ. 1341, 171 υποσημ. 1350, 179 υποσημ. 1416, 605, εικ. 193
Neils, J., «Athena in the Ergasterion?», στο O. Palagia, E.P. Sioumpara (επιμ.), From Hippias to Kallias. Greek Art in Athens and Beyond 527-449 B.C., Athens, 2019, σελ. 79-80, εικ. 1a-b
Gillis A.-C., Des dieux dans le four. Enquête archéologique sur les pratiques religieuses du monde artisanal en Grèce ancienne, Archaiologia, Villeneuve d'Ascq, 2021, σελ. 106, εικ. 15, αρ. κατ. C94
