Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 873
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
442-438 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,6 μ.
Μήκος: 0,925 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Στον πολύ κατεστραμμένο λίθο XXXVII εικονίζονται πέντε ιματιοφόροι άνδρες, ενώ η μορφή ενός ακόμα στα δεξιά του λίθου έχει χαθεί. Αυτός και ο επόμενος ερμηνεύονται συνήθως ως μουσικοί. Οι τέσσερις που ακολουθούν είναι θαλλοφόροι, ηλικιωμένοι άνδρες αριστοκρατικής καταγωγής, που συμμετέχουν στην εορταστική πομπή προς τιμή της Αθηνάς κρατώντας στα χέρια κλαδιά ελιάς, τους θαλλούς, άλλοτε αποδοσμένα ζωγραφιστά. Σύμφωνα, ωστόσο, με άλλες ερμηνείες, πρόκειται για αξιωματούχους της πόλης, πρυτάνεις, ιεροποιούς ή αθλοθέτες. Η πομπή των ηλικιωμένων, συνεχίζεται στον γειτονικό λίθο XXXVI (ΜΑ ΑΝΤ. 015) που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, και στον λίθο XXXV που έχει χαθεί.
Η ζωφόρος της νότιας πλευράς του Παρθενώνα εικονίζει τμήμα της πομπής που σχημάτιζε ο αθηναϊκός λαός στη γιορτή των Παναθηναίων προς τιμή της πολιούχου θεάς Αθηνάς. Προορισμός της πομπής ήταν ο ναός της Αθηνάς Πολιάδας στην Ακρόπολη και σκοπός της η μεταφορά του παναθηναϊκού πέπλου για το πανάρχαιο ξόανο της θεάς καθώς και η τέλεση μεγάλης θυσίας ζώων στον Μεγάλο Βωμό έξω από τον ναό.
Στη νότια ζωφόρο η πομπή κινείται στην οδό των Παναθηναίων. Προπορεύονται νέοι που οδηγούν στη θυσία νεαρές αγελάδες και ακολουθούν άλλοι, που κουβαλούν προσφορές. Πίσω τους έρχονται μουσικοί με κιθάρες, αξιωματούχοι με κλαδιά ελιάς στα χέρια, έντεκα άρματα που συμμετέχουν σε ιππικό αγώνισμα και τέλος εξήντα ιππείς χωρισμένοι σε δέκα ομάδες.
Η νότια ζωφόρος σώζεται αποσπασματικά μετά την ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini το 1687, που έπληξε κυρίως το μέσον των μακρών πλευρών του ναού. Πολύτιμη πηγή για την κατανόηση ορισμένων τμημάτων (λίθοι XX – XXXVIII) αποτελούν τα σχέδια που αποδίδονται στον ζωγράφο Jacques Carrey, ο οποίος επισκέφτηκε την Ακρόπολη το 1674, δεκατρία μόλις χρόνια πριν από τον βομβαρδισμό του Morosini. Τρεις λίθοι (XXII, XXX και XXXVIII) είχαν ήδη χαθεί, καθώς αποσπάστηκαν κατά τις εργασίες μετασκευής του Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία, για να ανοιχτούν στη θέση τους παράθυρα.
Το αρχικό μήκος της νότιας ζωφόρου ήταν 58,70 μέτρα και αποτελούνταν από 47 λίθους. Σήμερα οι λίθοι που διασώθηκαν είναι μοιρασμένοι ανάμεσα στο Μουσείο της Ακρόπολης και στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, στο οποίο κατέληξαν μετά την αφαίρεσή τους από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η μεταφορά, τα συνεργεία του λόρδου του Elgin απέσπασαν με πριόνι ή λοστούς μόνο την εξωτερική όψη με τις ανάγλυφες παραστάσεις. Στο Μουσείο Ακρόπολης έχουν τοποθετηθεί τα γύψινα αντίγραφά τους, με προσαρμοσμένα κάποια θραύσματα που, καθώς είχαν πέσει από το μνημείο, διέφυγαν της αρπαγής.
Smith, A.H., British Museum. The Sculptures of the Parthenon, London, 1910, σελ. 64, εικ. 124, πίν. 87
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 119-120, εικ. 873, αρ. κατ. 873
Schuchhardt, W.H., «Die Entstehung des Parthenonfrieses», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 45, 1930, σελ. 245-254, εικ. 26
Fehl, P., «The Rocks on the Parthenon Frieze», Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 24, No. 1/2 (Jan. - Jun), 1961, σελ. 6, 26
Bowie, Th., Thimme, D. (εκδ.), The Carrey Drawings of the Parthenon Sculptures, Bloomington, Indiana University Press, 1971, σελ. 55, 66, πίν. 23
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 156, εικ. 303
Brommer, F., Der Parthenonfries, Mainz, 1977, σελ. 98-99, εικ. 151, 152.3, αρ. κατ. S XXXVI 98-105
Harrison, Ε.Β., «Der Parthenonfries, Katalog und Untersuchung by Frank Brommer, Review», American Journal of Archaeology 83, 1979, σελ. 490
Παλαγγιά, Ό., Ο γλυπτός διάκοσμος του Παρθενώνα, Αθήνα, 1983, σελ. 56, 58
Beschi, L., Il fregio del Partenone: una proposta di Lettura, Atti della Accademia Nazionale dei Lincei, serie 8. Rendiconti, Classe di Scienze morali, storiche e filologiche 39, 1984, σελ. 180-184, 193 (App. III, IV), εικ. III, IV
Boardman, J., Finn, D., The Parthenon and its Sculptures, London, 1985, σελ. 238-239, 242-243
Beschi, L., «Η Ζωφόρος του Παρθενώνα. Μια νέα πρόταση ερμηνείας», στο H. Kyrielies (επιμ.), Archaische und klassische griechische Plastik, Τόμος 2. Akten des internationalen Kolloqiums vom 22- 25. April 1985 in Athen, Rheim am Mainz, 1985, σελ. 206-210, 223, εικ. 4
Wesenberg, B., «Panathenäische Peplosdedikation und Arrhephorie. Zur Thematik des Parthenonfrieses», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 110, 1995, σελ. 150, 172-178
Jenkins, I., «The South Frieze of the Parthenon: Problems in Arrangement», American Journal of Archaeology 99.3, 1995, σελ. 445-456
Berger, Ε., Gisler-Huwiler, M., Der Parthenon in Basel. Dokumentation zum Fries, Mainz, 1996, σελ. 134-136, εικ. 111-112, αρ. κατ. SÜD 37 (XXXVI 98-103)
Harrison, E.B., «The Web of History: A Conservative Reading of the Parthenon Frieze», στο J. Neils (επιμ.), Worshipping Athena. Panathenaia and the Parthenon, Wisconsin, United States, 1996, σελ. 209
Pollitt, J., «The Meaning of the Parthenon Frieze», στο D. Buitron-Oliver (επιμ.), The Interpretation of Architectural Sculpture in Greece and Rome, Washington, 1997, σελ. 51-65
Boardman, J., «The Parthenon Frieze, a Closer Look», Revue Archéologique Fasc. 2, 1999, σελ. 321-325, 325-330
Lagerlöf, M.R., The Sculptures of the Parthenon. Aesthetics and Interpretation, Yale, 2000, σελ. 20-24, 41-45, 60-79
Neils, J., The Parthenon Frieze, New York, 2001
Jenkins, I., The Parthenon Frieze, 2nd edition, London, 2002, σελ. 69
Younger, J.G., «Work Sections and repeating patterns in the Parthenon Frieze», στο M.B. Cosmopoulos (επιμ.), The Parthenon and its sculptures, Cambridge, 2004, σελ. 63-68, 82-83
Symeonoglou, S., «A new analysis of the Parthenon Frieze», στο M.B. Cosmopoulos (επιμ.), The Parthenon and its sculptures, Cambridge, 2004, σελ. 5-6, 36-41
Wrede, H., Das Lob der Demokratie am Parthenonfries, Trierer Winckelmannsprogramme 21, 2008
Borbein, A.H., «Die Skulpturen des Parthenon: Wie vollzieht sich Stilentwicklung?», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 131, 2016, σελ. 107, 109-111, 118-126
Osada, T., «The Parthenon Frieze - Display of Piety and Privilege», στο T. Osada (επιμ.), The Parthenon Frieze. The Ritual Communication between the Goddess and the Polis, Parthenon Project Japan 2011-2014, Wien, 2016, σελ. 11-30
Tanaka, E., «The Concept of Space in the Parthenon Frieze», στο T. Osada (επιμ.), The Parthenon Frieze. The Ritual Communication between the Goddess and the Polis, Parthenon Project Japan 2011-2014, Wien, 2016, σελ. 119-138
Meyer, M., Athena, Göttin von Athen Kult und Mythos auf der Akropolis bis in klassische Zeit, Wien, 2017, σελ. 99-100, 104-107
Michaelis, Α., Der Parthenon, Leipzig, 1870 und 1871, σελ. 203-208:1-26, 232-234, 238-239, πίν. ΧΙ, αρ. κατ. Platte XΧΧVI
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου