Παρθενώνας. Βόρεια μετόπη 29
Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 20216
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
445-440 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 1,34 μ.
Μήκος: 1,308 μ.
Πλάτος: 0,17 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Στη μετόπη 29, η έφιππη Σελήνη βυθίζεται στον ορίζοντα σηματοδοτώντας πως η Τροία έπεσε την αυγή. Καθισμένη πλάγια στη φοράδα της συγκρατεί με το δεξί χέρι την άκρη του ιματίου της που ανεμίζει. Με τη Σελήνη κλείνει η αφήγηση της άλωσης καθώς στις επόμενες μετόπες εικονίζονται θεοί (Ακρ. 20217, Ακρ. 20705, Ακρ. 20706).
Οι τριάντα δύο μετόπες της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα εικονίζουν την Άλωση της Τροίας (Ιλίου Πέρσις) από τον συνασπισμένο στρατό των ελλήνων βασιλέων. Αφορμή για την εκστρατεία στη μικρασιατική Τρωάδα στάθηκε η απαγωγή της Ελένης, συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρη. Στη δεκάχρονη πολιορκία έλαβαν μέρος και οι Αθηναίοι, ενώ οι θεοί του Ολύμπου μοιράστηκαν ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα.
Η μεγάλη φθορά της επιφάνειας των μετοπών έχει αφαιρέσει πολλές λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζονται με ασφάλεια τα πρόσωπα και τα θέματα. Η απουσία ωστόσο σκηνών μάχης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για επεισόδια που διαδραματίζονται τη νύχτα μετά την πτώση της Τροίας. Η ταύτιση των παραστάσεων στηρίζεται σε μυθολογικές, φιλολογικές και εικονογραφικές πηγές. Η φθορά οφείλεται σε σκόπιμο σφυροκόπημα, ίσως κατά τη μετασκευή του Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία. Το γεγονός ότι μόνο η μετόπη 32 (Ακρ. 20706) διέφυγε της καταστροφής οδηγεί πολλούς στο συμπέρασμα ότι οι χριστιανοί έδωσαν δικό τους θρησκευτικό περιεχόμενο στις μορφές των θεαινών.
Δεκαοκτώ από τις βόρειες μετόπες (αρ. 4, 7-22, 26) χάθηκαν στον βομβαρδισμό του Παρθενώνα από τον Francesco Morosini το 1687, που έπληξε κυρίως τις μακρές πλευρές του ναού. Η μετόπη 5 βρέθηκε το 1840 στον σωρό ερειπίων στη βόρεια πλευρά του Παρθενώνα, ενώ η 23 βρέθηκε αργότερα στην ίδια περιοχή. Οι υπόλοιπες δώδεκα καταβιβάστηκαν από το μνημείο σταδιακά, τα έτη 1987 και 2007-2012, προκειμένου να προφυλαχθούν από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Praschniker, C., Parthenonstudien, Augsburg/Wien, 1928, σελ. 25-28, 89-93, εικ. 17-19, 71, 134, πίν. Χ
Brommer, F., «Fragmente der Parthenonmetopen», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 75, 1960, σελ. 65-67, αρ. κατ. 14
Jeppesen, K., «Bild und Mythus an der Parthenon. Zur Ergänzung und Deutung der Kultbildausschmückung, des Frieses, der Metopen und der Giebel», Acta Archaeologica 34, 1963, σελ. 51, εικ. 10e
Brommer, F., Die Metopen des Parthenon, Mainz, 1967, σελ. 55-56, εικ. 99, 118.2, 123-126, αρ. κατ. NORD 29
Simon, E., «Versuch einer Deutung der Südmetopen des Parthenon», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 90, 1975, σελ. 109-111
Ridgway, B.S., Fifth Century Styles in Greek Sculpture, Princeton, 1981, σελ. 24-25
Wesenberg, B., «Parthenongebälk und Südmetopen», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 98, 1983, σελ. 57-65
Dörig, J., «Les Métopes Nord du Parthénon», στο E. Berger (επιμ.), Parthenon-Kongress Basel: Referate und Berichte, 4. bis 8. April 1982, Mainz, 1984, σελ. 202-203, εικ. 29
Boardman, J., Greek Sculpture. Τhe Classical Period. A Handbook, London, 1985, σελ. 103-104, εικ. 87
Berger, Ε., Der Parthenon in Basel. Dokumentation zu den Metopen, Mainz, 1986, σελ. 45-46, εικ. 28-30, αρ. κατ. NORD 29
Schwab, K., The Parthenon metopes and Greek vase painting: a study of comparison and influences, UMI (διδακτορική διατριβή), 1988, σελ. 296-303, εικ. 227, 251.3
Castriota, D., Myth, Ethos and Actuality. Official Art in fifth century BC Athens, Madison, 1992, σελ. 165-174, εικ. 16
Holtzmann, B., Pasquier, Al., Histoire de l'art antique: l' art grec, Manuels de l' Ecole du Louvre III, Paris, 1998, σελ. 179-180
Blundell, S., «Marriage and the maiden: narratives on the Parthenon», στο S. Blundell, M. Williamson (επιμ.), The sacred and the feminine in ancient Greece, London-New York, 1998, σελ. 55, 57-58
Rolley, Cl., La Sculpture Grecque. La periode classique, 2, Paris, 1999, σελ. 72-73, 86, εικ. 60
Schwab, K., «The Palladion and its multiple functions in the Parthenon north metopes», στο E.J. Clark, J. Gaunt (επιμ.), Essays in honour of Dietrich von Bothmer, Amsterdam, 2002, σελ. 293-296
Holtzmann, B., L’ Acropole d’Athènes. Monuments, cultes et histoire du sanctuaire d’Athèna Polias, Paris, 2003, σελ. 122-123
Schwab, K., «Celebrations of Victory: the Metopes of the Parthenon», στο J. Neils (επιμ.), The Parthenon: From Antquity to the Present, Cambridge, 2005, σελ. 183-191
Pollini, D., «Christian Destruction and Mutilation of the Parthenon», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 122, 2007, σελ. 214
Barringer, J. M., Art, Myth, and Ritual in Classical Greece, Cambridge, 2008, σελ. 73-74, εικ. 53
Davison, C.C., Lundgreen, B., Waywell, G.B., Pheidias. The Sculptures and Ancient Sources, Bulletin of the Institute of Classical Studies Supplement 105, London, 2009, σελ. 577
Ellinghaus, C., Die Parthenonskulpturen. Der Bauschmuck eines öffentlichen Monumentes der demokratischen Gesellschaft Athens zur zeit des Perikles -Techniken in den bildenden Kunst zur Tradierung von Aussagen, Hamburg, 2011, σελ. 84, 90, αρ. κατ. 78
Bucher, G.S., Deupi, J. (επιμ.), An Archaeologist's Eye: The Parthenon Drawings of Katherine A. Schwab, Consulate General of Greece in New York City, January 16 - March 7, 2014 and 6 other locations, Fairfiled University, 2014, αρ. κατ. 26
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 204-205, εικ. 244
Vlassopoulou, Chr., Mantis, A., «Disjecta membra. The Dismemberment and Dispresal of the Acropolis Antiquities», στο F. Mallouchou-Tufano, A. Malikourti (επιμ.), 200 years the Parthenon marbles in the British Museum. New contributions to the issue, Athens, 2016, σελ. 36
Meyer, M., Athena, Göttin von Athen Kult und Mythos auf der Akropolis bis in klassische Zeit, Wien, 2017, σελ. 107-108
Hurwit, J.M., «Helios Rising: the Sun, the Moon, and the Sea in the Sculptures of the Parthenon», American Journal of Archaeology 121, 2017, σελ. 530, 548-549, εικ. 7
Michaelis, Α., Der Parthenon, Leipzig, 1870 und 1871, σελ. 36-38:31, 137-138, 140, πίν. IV
