Παρθενώνας. Ανατολικό αέτωμα. Κεφάλι θεάς

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

Ακρ. 935

Δημιουργός

Εργαστήριο του Φειδία

Είδος

Αρχιτεκτονικό γλυπτό

Εποχή

Κλασική εποχή

Χρονολόγηση

437-432 π.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 0,35 μ.
Μήκος: 0,29 μ.
Πλάτος: 0,372 μ.

Υλικό

Μάρμαρο Πεντέλης

Θέση

Αίθουσα Παρθενώνα

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Τμήμα γυναικείου κεφαλιού που δεν μπορεί να αποδοθεί με ασφάλεια σε συγκεκριμένη θεά. Ορισμένοι θεωρούν ότι εικονίζει την Ειλείθυια ενώ άλλοι ότι ανήκει στη Σελήνη (Ακρ. 881), την Ήρα (Ακρ. 6711) ή και στην Αφροδίτη.

Από το κεφάλι λείπει το κάτω μέρος του προσώπου. Η επιφάνεια είναι πολύ φθαρμένη, τα χαρακτηριστικά σπασμένα και το πίσω μέρος αδρά δουλεμένο. Τα μαλλιά είναι πιασμένα με κεφαλόδεσμο σε χαμηλό κότσο και καλυμμένα εν μέρει με την άκρη του ανασηκωμένου ιματίου.

Την κόμμωση συμπλήρωναν μεταλλικά κοσμήματα, στερεωμένα στις οπές που έχουν ανοιχτεί στα μαλλιά, ορισμένες από τις οποίες διατηρούν μέρος των χάλκινων συνδέσμων. Από την οπή στον λοβό του δεξιού αυτιού περνούσε σκουλαρίκι. Το γεγονός ότι ο αριθμός των οπών είναι μεγαλύτερος στη δεξιά πλευρά του κεφαλιού δηλώνει, ίσως, ότι αυτή ήταν περισσότερο ορατή και για αυτό πιο προσεγμένη.

Το κεφάλι βρέθηκε, πιθανώς, το 1835 στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα, ανάμεσα σε άλλα θραύσματα. Ίσως είχε πέσει από το αέτωμα το 1687, κατά την ανατίναξη του Παρθενώνα από τους Βενετούς του στρατηγού Francesco Morosini. Έτσι διέφυγε της αρπαγής από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, ο οποίος το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν ακόμη υπό οθωμανική κατοχή, απέσπασε από το αέτωμα τα περισσότερα από τα γλυπτά που βρήκε εκεί.

Στο ανατολικό αέτωμα εικονίζεται η θαυματουργή γέννηση της div class="label 0070C0">Αθηνάς

από το κεφάλι του πατέρα της Δία. Τη σκηνή, που διαδραματίζεται στον Όλυμπο, παρακολουθούν οι υπόλοιποι θεοί όρθιοι, καθιστοί ή μισοξαπλωμένοι. Τις δύο γωνίες του αετώματος γεμίζουν το άρμα του Ήλιου που αναδύεται από τη θάλασσα και της Σελήνης που βυθίζεται, προσδιορίζοντας έτσι τη γέννηση της θεάς την αυγή. Το κέντρο της σκηνής καταλάμβαναν τα αγάλματα του Δία και της Αθηνάς. Εξαιτίας των περιπετειών που γνώρισε το μνημείο στους αιώνες που ακολούθησαν, πολλά γλυπτά έχουν χαθεί, άλλα σώζονται ακρωτηριασμένα και άλλα σε μικρά θραύσματα.

Τα δύο αετώματα του Παρθενώνα διακοσμούνται με πενήντα περίπου υπερφυσικού μεγέθους. Τα γλυπτά, τέλεια δουλεμένα και στις πίσω αθέατες πλευρές, συνθέτουν σκηνές από τους μύθους της θεάς Αθηνάς.

De Laborde, L., Le Parthénon: documents pour servir à une restauration (planches), 1848, Paris, πίν. 6
Michaelis, Α., Der Parthenon, Leipzig, 1870-1871, σελ. 196, αρ.κατ. 7
Smith, A.H., A Catalogue of the Sculptures of the Parthenon in the British Museum, London, 1906, σελ. 135, αρ.κατ. 339.1
Smith, A.H., British Museum. The Sculptures of the Parthenon, London, 1910, σελ. 22, εικ. 14a, αρ.κατ. 15
Six, J., «A New Parthenon Fragment», Journal of Hellenic Studies, 31, 1911, σελ. 65-71, εικ. 2
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 58, αρ.κατ. 935
Carpenter, R., «The Lost Statues of the East Pediment of the Parthenon», Hesperia 2, 1933, σελ. 84, εικ. 31
Marcadé, J., «Deux notes parthénoniennes», Bulletin de Correspondance Hellénique 81, 1957, σελ. 76-84, εικ. 1-4
Berger, E., Parthenon-Ostgiebel. Vorbemerkungen zur einer Rekonstruktion, Bonn, 1959, σελ. 66
Brommer, F., Die Skulpturen der Parthenon-Giebel, Mainz, 1963, σελ. 65-66, εικ. 134-135
Jeppesen, K., «Bild und Mythus an der Parthenon. Zur Ergänzung und Deutung der Kultbildausschmückung, des Frieses, der Metopen und der Giebel», Acta Archaeologica 34, 1963, εικ. 22b, 23d
Fuchs, W., «Review of Brommer, Giebel», Gnomon 39, 1967, σελ. 161, 164
Palagia, O., The Pediments of the Parthenon, Boston, 1993, σελ. 25, εικ. 65-66
Patay-Horváth, A., Metallanstückungen an griechischen Marmorskulpturen in archaischer und klassischer Zeit, Tübinger Archäologische Forschungen 4, 2008, σελ. 100, αρ.κατ. 115
Μάντης, Α., «Επιστροφή στην κεφαλή Μουσείου Ακρόπολης 2381», στο Π. Βαλαβάνης (επιμ.), Ταξιδεύοντας στην κλασική Ελλάδα. Τόμος προς τιμήν του καθηγητή Πέτρου Θέμελη, Αθήνα, 2011, σελ. 181-182, εικ. 8-10
Williams, D., «The East Pediment of the Parthenon from Perikles to Nero», Bulletin of the Institute of Classical Studies 118, 2013, σελ. 13 υποσημ. 25