Αγαλμάτιο Αθηνάς Προμάχου
Αριθμός αντικειμένου
ΕΑΜ Χ 6447
Είδος
Έργο χαλκοτεχνίας
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
475-470 π.Χ.
Διαστάσεις
Ύψος: 0,3 μ.
Υλικό
Χαλκός
Θέση
Πρώτος όροφος ελεύθερη προθήκη 39, αρ. 1
Αγαλμάτιο Αθηνάς Προμάχου. Βρέθηκε το 1887 στα ανατολικά του Ερεχθείου.
Η θεά, οπλισμένη και απειλητική, δείχνει έτοιμη να χτυπήσει τον αντίπαλό της με το δόρυ που άλλοτε κρατούσε στο υψωμένο της χέρι. Με το άλλο χέρι κρατά ασπίδα, από την οποία σώζεται μόνο τμήμα της λαβής. Στο κεφάλι φορά κράνος με εντυπωσιακό λοφίο, που το στήριγμά του απολήγει σε κεφάλι κύκνου. Είναι ντυμένη με μακρύ χιτώνα, ένα δεύτερο ρούχο, ίσως πέπλο, και ιμάτιο. Το στήθος και την πλάτη καλύπτει επίχρυση αιγίδα με χαρακτές φολίδες και σχηματοποιημένα φίδια στην παρυφή.
Στη βάση που πατά η μορφή υπάρχει χαραγμένη η επιγραφή ΜΕΛΕΣΟ ΑΝΕΘΕΚΕΝ ΔΕΚΑΤΕΝ ΤΑΘΕΝΑΙΑΙ, δηλαδή «Η Μελησώ το αφιέρωσε στην Αθηνά ως δεκάτη». Το αγαλμάτιο εντάσσεται σε μια σειρά χάλκινων έργων που εμπνέονται από τα γλυπτά του ανατολικού αετώματος του Αρχαίου Ναού της Αθηνάς Πολιάδας αλλά και τις απεικονίσεις της θεάς στους παναθηναϊκούς αμφορείς.
Wolters, P., «Miszellen: Funde und Literatur», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 12, 1887, σελ. 142
Studniczka, F., «Αγαλμάτια Αθηνάς εκ της των Αθηνών Ακροπόλεως», Αρχαιολογική Εφημερίς 1887, σελ. 142-147, εικ. 5, 7
Collignon, Μ., Histoire de la Sculpture grecque I, Paris, 1892, σελ. 352, εικ. 177
De Ridder, A., Bronzes Trouvés sur l' Acropole d'Athènes, Paris, 1896, σελ. 312-314, εικ. 302, αρ.κατ. 796
Kalkmann, A., «Zur Tracht archaischer Gewandfiguren», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 11, 1896, σελ. 43-45, εικ. 18
Lolling, H, Κατάλογος του εν Αθήναις Επιγραφικού Μουσείου, Αθήνα, 1899, σελ. 9-10, αρ.κατ. XXVIII
Καββαδίας, Π., P. Wolters κ.ά., Μνημεία της Ελλάδος: Γλυπτά εκ του Μουσείου της Ακροπόλεως, 1, Αθήνα, 1906, σελ. 33-34, εικ. 8, 10.1
D’Ooge, M.L., The Acropolis of Athens, New York, 1908, σελ. 104-105, εικ. 43
Papaspiridi, S., Guide Du Musée National, Marbres Bronzes Et Vases, 1927, σελ. 203-204, εικ. 39, αρ.κατ. 6447
Αρβανιτόπουλους, Α. Σ., Επιγραφική, Αθήνα, 1937, σελ. 95, εικ. 66
Κωνσταντίνου, I., Ρυθμός κινήσεων και λοξαί στάσεις στην αρχαία ελληνική πλαστική, Αθήνα, 1957, σελ. 20, εικ. 6.1
Niemeyer, H. G., Promachos: Untersuchungen zur Darstellung der bewaffneten Athena in archaischer Zeit, Waldsassen, 1960, σελ. 30 υποσημ. 70, εικ. 13, πίν. 4
Niemeyer, H. G., «Attische Bronzestatuetten der spätarchaischen und frühklassischen Zeit», Antike Plastik 3, 1964, σελ. 21-22, εικ. 11, 34a
Harrison, E. B., Archaic and Archaistic Sculpture, The Athenian Agora XI, Princeton, 1965, σελ. 74
Fuchs, W., Die Skulptur der Griechen, München, 1969, σελ. 177, εικ. 181
Simon, E., Die Gotter der Griechen, München, 1969, σελ. 189, εικ. 172
Herdejurgen, H., «Bronzestattuette der Athene», Antike Kunst 12, 1969, σελ. 106, 109, εικ. 47
Jost, M., «Statuettes de bronze archaiques provenant de Lykosoura», Bulletin de Correspondance Hellénique 99, 1975, σελ. 348
Tölle-Kasteinbein, R., Frühklassische Peplosfiguren, Mainz, 1980, σελ. 70 και υποσημ. 125
Mallwitz, A., Bericht über die Ausgrabungen in Olympia 1966-1976, Olympia-Bericht X, Berlin, 1981, σελ. 157
Inscriptiones Graecae Ι3 , αρ.κατ. 540
LIMC II, Athena, σελ. 972, εικ. 720, αρ.κατ. 146
Χωρέμη-Σπετσιέρη, Α., «Χάλκινο κεφαλάκι αθλητή από την Ακρόπολη», Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών 18, 1985, σελ. 176
Walter-Karydi, E., Die äginetische Bildhauerschule. Werke und schriftliche Quellen,, Alt-Ägina II 2, Mainz am Rhein, 1987, σελ. 16, 136, εικ. 11-12
Delivorrias, A. (επιμ.), Greece and the Sea, De Nieuwe Kerk, Amsterdam, 29 October - 10 December 1987, Amsterdam, 1987, σελ. 196, αρ.κατ. 96
Mattusch, C., Greek Bronze Statuary: From the Beginnings Through the Fifth Century BC, New York, 1988, σελ. 169, εικ. 7.5
Rolley, Cl., La sculpture grecque. Des origines au milieu du Ve siècle, La sculpture grecque 1, Paris, 1994, σελ. 288-289
Osborne, M. J., S. J. Byrne, A Lexicon of Greek Personal Names II: Attica, Oxford, 1994, σελ. Μελεσώ
Βοκοτοπούλου, Ι., Αργυρά και χάλκινα έργα τέχνης, Αθήνα, 1997, σελ. 239-240
Hurwit, J. M., The Athenian Acropolis, History, Mythology and archaeology from Neolithic Era to the Present, Cambridge, 1999, σελ. 23-24, εικ. 22
Butz, P. A., «Early publications of bronze inscriptions from the Akropolis», στο C. C. Mattusch, A. Brauer, S. E. Knudsen (επιμ.), From the Parts to the Whole: Acta of the 13th International Bronze Congress, Journal of Roman Archaeology Suppl. 39 vol. 1, Portsmouth, 2000, σελ. 153-154, εικ. 2
Dillon, M., Girls and women in Classical Greek Religion, London/New York, 2002, σελ. 16-17, εικ. 12
Βλασσοπούλου, Χ., Αττικοί ανάγλυφοι πίνακες της Αρχαϊκής εποχής, Αθήνα, 2003, σελ. 47
Holtzmann, B., L’ Acropole d’Athènes. Monuments, cultes et histoire du sanctuaire d’Athèna Polias, Paris, 2003, σελ. 96-97, εικ. 78
Stewart, A., «The Persian and Carthaginian Invasions of 480 B.C.E. and the Beginning of the Classical Style: Part 1, The Stratigraphy, Chronology, and Significance of the Acropolis Deposits», American Journal of Archaeology 112, 2008, σελ. 388, 410
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 180, 183, εικ. 219
Adornato, G., «Kritios and Nesiotes as Revolutionary Artists? Ancient and Archaeological Perspectives on the So-Called Severe Style Period», American Journal of Archaeology 123, 2019, σελ. 564 υποσημ.40, 580, εικ. 8
Makres, A., A. Scafuro, «The Archaic Inscribed Bronzes on the Acropolis of Athens», στο O. Palagia, E. P. Sioumpara (επιμ.), From Hippias to Kallias. Greek Art in Athens and Beyond 527-449 B.C., Athens, 2019, σελ. 69, 71, εικ. 5, αρ.κατ. 16
Studniczka, F., «Αγαλμάτια Αθηνάς εκ της των Αθηνών Ακροπόλεως», Αρχαιολογική Εφημερίς 1887, σελ. 142-147, εικ. 5, 7
Collignon, Μ., Histoire de la Sculpture grecque I, Paris, 1892, σελ. 352, εικ. 177
De Ridder, A., Bronzes Trouvés sur l' Acropole d'Athènes, Paris, 1896, σελ. 312-314, εικ. 302, αρ.κατ. 796
Kalkmann, A., «Zur Tracht archaischer Gewandfiguren», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 11, 1896, σελ. 43-45, εικ. 18
Lolling, H, Κατάλογος του εν Αθήναις Επιγραφικού Μουσείου, Αθήνα, 1899, σελ. 9-10, αρ.κατ. XXVIII
Καββαδίας, Π., P. Wolters κ.ά., Μνημεία της Ελλάδος: Γλυπτά εκ του Μουσείου της Ακροπόλεως, 1, Αθήνα, 1906, σελ. 33-34, εικ. 8, 10.1
D’Ooge, M.L., The Acropolis of Athens, New York, 1908, σελ. 104-105, εικ. 43
Papaspiridi, S., Guide Du Musée National, Marbres Bronzes Et Vases, 1927, σελ. 203-204, εικ. 39, αρ.κατ. 6447
Αρβανιτόπουλους, Α. Σ., Επιγραφική, Αθήνα, 1937, σελ. 95, εικ. 66
Κωνσταντίνου, I., Ρυθμός κινήσεων και λοξαί στάσεις στην αρχαία ελληνική πλαστική, Αθήνα, 1957, σελ. 20, εικ. 6.1
Niemeyer, H. G., Promachos: Untersuchungen zur Darstellung der bewaffneten Athena in archaischer Zeit, Waldsassen, 1960, σελ. 30 υποσημ. 70, εικ. 13, πίν. 4
Niemeyer, H. G., «Attische Bronzestatuetten der spätarchaischen und frühklassischen Zeit», Antike Plastik 3, 1964, σελ. 21-22, εικ. 11, 34a
Harrison, E. B., Archaic and Archaistic Sculpture, The Athenian Agora XI, Princeton, 1965, σελ. 74
Fuchs, W., Die Skulptur der Griechen, München, 1969, σελ. 177, εικ. 181
Simon, E., Die Gotter der Griechen, München, 1969, σελ. 189, εικ. 172
Herdejurgen, H., «Bronzestattuette der Athene», Antike Kunst 12, 1969, σελ. 106, 109, εικ. 47
Jost, M., «Statuettes de bronze archaiques provenant de Lykosoura», Bulletin de Correspondance Hellénique 99, 1975, σελ. 348
Tölle-Kasteinbein, R., Frühklassische Peplosfiguren, Mainz, 1980, σελ. 70 και υποσημ. 125
Mallwitz, A., Bericht über die Ausgrabungen in Olympia 1966-1976, Olympia-Bericht X, Berlin, 1981, σελ. 157
Inscriptiones Graecae Ι3 , αρ.κατ. 540
LIMC II, Athena, σελ. 972, εικ. 720, αρ.κατ. 146
Χωρέμη-Σπετσιέρη, Α., «Χάλκινο κεφαλάκι αθλητή από την Ακρόπολη», Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών 18, 1985, σελ. 176
Walter-Karydi, E., Die äginetische Bildhauerschule. Werke und schriftliche Quellen,, Alt-Ägina II 2, Mainz am Rhein, 1987, σελ. 16, 136, εικ. 11-12
Delivorrias, A. (επιμ.), Greece and the Sea, De Nieuwe Kerk, Amsterdam, 29 October - 10 December 1987, Amsterdam, 1987, σελ. 196, αρ.κατ. 96
Mattusch, C., Greek Bronze Statuary: From the Beginnings Through the Fifth Century BC, New York, 1988, σελ. 169, εικ. 7.5
Rolley, Cl., La sculpture grecque. Des origines au milieu du Ve siècle, La sculpture grecque 1, Paris, 1994, σελ. 288-289
Osborne, M. J., S. J. Byrne, A Lexicon of Greek Personal Names II: Attica, Oxford, 1994, σελ. Μελεσώ
Βοκοτοπούλου, Ι., Αργυρά και χάλκινα έργα τέχνης, Αθήνα, 1997, σελ. 239-240
Hurwit, J. M., The Athenian Acropolis, History, Mythology and archaeology from Neolithic Era to the Present, Cambridge, 1999, σελ. 23-24, εικ. 22
Butz, P. A., «Early publications of bronze inscriptions from the Akropolis», στο C. C. Mattusch, A. Brauer, S. E. Knudsen (επιμ.), From the Parts to the Whole: Acta of the 13th International Bronze Congress, Journal of Roman Archaeology Suppl. 39 vol. 1, Portsmouth, 2000, σελ. 153-154, εικ. 2
Dillon, M., Girls and women in Classical Greek Religion, London/New York, 2002, σελ. 16-17, εικ. 12
Βλασσοπούλου, Χ., Αττικοί ανάγλυφοι πίνακες της Αρχαϊκής εποχής, Αθήνα, 2003, σελ. 47
Holtzmann, B., L’ Acropole d’Athènes. Monuments, cultes et histoire du sanctuaire d’Athèna Polias, Paris, 2003, σελ. 96-97, εικ. 78
Stewart, A., «The Persian and Carthaginian Invasions of 480 B.C.E. and the Beginning of the Classical Style: Part 1, The Stratigraphy, Chronology, and Significance of the Acropolis Deposits», American Journal of Archaeology 112, 2008, σελ. 388, 410
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 180, 183, εικ. 219
Adornato, G., «Kritios and Nesiotes as Revolutionary Artists? Ancient and Archaeological Perspectives on the So-Called Severe Style Period», American Journal of Archaeology 123, 2019, σελ. 564 υποσημ.40, 580, εικ. 8
Makres, A., A. Scafuro, «The Archaic Inscribed Bronzes on the Acropolis of Athens», στο O. Palagia, E. P. Sioumpara (επιμ.), From Hippias to Kallias. Greek Art in Athens and Beyond 527-449 B.C., Athens, 2019, σελ. 69, 71, εικ. 5, αρ.κατ. 16
ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ