Άγαλμα εφήβου. Το «Παιδί του Κριτίου»

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

Ακρ. 698

Δημιουργός

Κρίτιος

Είδος

Έργο πλαστικής

Εποχή

Κλασική εποχή

Χρονολόγηση

Μετά το 480 π.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 1,22 μ.
Μήκος: 0,33 μ.

Υλικό

Μάρμαρο Πάρου

Θέση

Αίθουσα αρχαϊκής Ακρόπολης

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Ο κορμός του αγάλματος βρέθηκε το 1865-1866 στα νοτιοανατολικά του Παρθενώνα ενώ το κεφάλι το 1888 κοντά στο νότιο τείχος της Ακρόπολης. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνης και το πιο αντιπροσωπευτικό του ονομαζόμενου «αυστηρού ρυθμού». Θεωρείται δημιουργία του γλύπτη Κρίτιου, στον οποίο οφείλει τη σύγχρονη ονομασία του.

Το αγόρι παριστάνεται όρθιο και γυμνό. Το βάρος του σώματος πέφτει στο αριστερό πόδι ενώ το δεξί προβάλει λυγισμένο στο γόνατο, στη χαρακτηριστική στάση του «αυστηρού ρυθμού». Η έκφραση του προσώπου είναι σοβαρή και τα μάτια, που ήταν κατασκευασμένα από άλλο υλικό, σήμερα δεν σώζονται. Τα μαλλιά ακολουθούν το σχήμα του κρανίου και τυλίγονται σφιχτά γύρω από έναν δακτύλιο, με μερικές μόνο τούφες να ξεφεύγουν στους κροτάφους και τον αυχένα. Ίχνη κόκκινου χρώματος διατηρούνται στα μαλλιά.

Η απόδοση του αγάλματος στον γλύπτη Κρίτιο στηρίζεται στην ομοιότητά του με το άγαλμα του Αρμόδιου από το χάλκινο σύνταγμα των Τυραννοκτόνων, το οποίο ο Κρίτιος είχε φιλοτεχνήσει μαζί με τον Νησιώτη. Το σύνταγμα, που μας είναι γνωστό από μαρμάρινα αντίγραφα των Ρωμαϊκών χρόνων, ήταν στημένο στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας.

Ποιον απεικονίζει το άγαλμα δεν είναι γνωστό. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι παριστάνει νεαρό αθλητή, ίσως νικητή σε κάποιο αγώνισμα της γιορτής των Μεγάλων Παναθηναίων. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι εικονίζει κάποιον ήρωα, πιθανότατα τον Θησέα. Συνδέουν μάλιστα την αφιέρωση του αγάλματος στην Ακρόπολη με τις δραστηριότητες του έτους 476/5 π.Χ., όταν ο Κίμωνας μετέφερε από τη Σκύρο στην Αθήνα τα οστά του Θησέα.

Πότε και γιατί αποκόπηκε το κεφάλι από το σώμα επίσης δεν είναι γνωστό. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτό συνέβη μετά το 450 π.Χ., στη διάρκεια του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή, ώστε να χρησιμοποιηθούν τα μέλη στις επιχωματώσεις για την εξομάλυνση της επιφάνειας του βράχου. Υπάρχει και η άποψη ότι το κεφάλι είχε αποκοπεί νωρίτερα με σκοπό να επαναχρησιμοποιηθεί ο κορμός, και ότι είχε «ενταφιαστεί» τελετουργικά σε ένδειξη σεβασμού.

Pervanoglu, P., «Scavi sull’Acropoli di’Athene nel 1866», Bullettino dell'Istituto di corrispondenza archeologica 1867, σελ. 75-76
Καββαδίας, Π., «Τεύχος μηνός Ιουνίου», Αρχαιολογικόν Δελτίον Δ, 1888, σελ. 104
Wolters, P., «Miszellen: Litteratur und Funde», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 13, 1888, σελ. 226-227
Dickins, G., Catalogue of the Acropolis Museum, Archaic Sculpture, I, Cambridge, 1912, σελ. 264-266, αρ. κατ. 698
Langlotz, E., Frühgriechische Bildhauerschulen, Nuernberg, 1927, σελ. 162, εικ. 98
Beazley, J.D., Ashmole, B., Greek Sculpture and Painting to the End of the Hellenistic Period, London, 1932, σελ. 32-33, εικ. 63
Homann-Wedeking, E., «Torsen», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 60/61, 1935/36, σελ. 203, 212 υποσημ. 2 και 3
Payne, H., Mackworth-Young, G., Archaic Marble Sculpture from the Acropolis, London, 1936, σελ. 44-45, εικ. 109-112
Langlotz, E., Schuchhardt, W., Schrader, H., Die archaischen Marmorbildwerke der Akropolis, Frankfurt am Main, 1939, σελ. 191, εικ. 120-123, αρ. κατ. 299
Langlotz, E., Schuchhardt, W., Archaische Plastik auf der Akropolis, Frankfurt am Main, 1943, αρ. κατ. 41-44
Lippold, G., Die griechische Plastik, Handbuch der Archäologie III 1, München, 1950, σελ. 106, εικ. 34.1
Lullies, R., Hirmer, M., Griechische Plastik von den Anfängen bis zum Ausgang des Hellenismus, München, 1956, σελ. 50, εικ. 85-87
Buschor, E., Die Plastik der Griechen, Berlin, 1958, σελ. 57-58
Schuchhardt, W.H., Die Epochen der griechischen Plastik, Baden-Baden, 1959, σελ. 67, 70
Carpenter, R., Greek Sculpture, University of Chicago Press, 1961, σελ. 95-98, εικ. 12Β
Καρούζος, Χ., Αριστόδικος, Αθήνα, 1961, σελ. 59-60, αρ. κατ. Z4
Boardman, J., Dӧrig, J., Fuchs, W., Hirmer, M., Die griechische Kunst, München, 1966, σελ. 128-129, εικ. 162
Fuchs, W., Die Skulptur der Griechen, München, 1969, σελ. 47-49, εικ. 34-35
Ridgway, B.S., The Severe Style in Greek Sculpture, Princeton, 1970, σελ. 31-33, 38, εικ. 41, 43-44
Schuchhardt, W.H., Geschichte der griechische Kunst, Stuttgart, 1971, σελ. 279-280, εικ. 193-194
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 129-131, εικ. 238
Mattusch, C.C., Greek Bronze Statuary: From the Beginnings Through the Fifth Century BC, New York, 1988, σελ. 81, εικ. 4.21
Hurwit, J.M., «The Kritios Boy: Discovery, Reconstraction and Date», American Journal of Archaeology 93, 1989, σελ. 41-80
Τζάχου-Αλεξανδρή, Ό. (επιμ.), Το πνεύμα και το σώμα. Οι αθλητικοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 15 Μαΐου 1989 - 15 Ιανουαρίου 1990, Αθήνα, 1989, σελ. 327-328, εικ. 218-220, αρ. κατ. 218
Buitron-Oliver, D. (επιμ.), The Greek Miracle: Classical Sculpture from the Dawn of Democracy. The Fifth Century BC, National Gallery of Art, Washington, 22 November 1992 - 7 February 1993, The Metropolitan Museum of Art, New York, 11 March - 23 May 1993, Washington, 1992, σελ. 86-89, αρ. κατ. 5
Γιαλούρης, Ν., Αρχαία Γλυπτά, Αθήνα, 1994, σελ. 100, 239, εικ. 67, αρ. κατ. 67
Lindenlauf, A., «Der Perserschutt der Athener Akropolis», στο W. Hoepfner (επιμ.), Kult und Kultbauten auf der Akropolis. Internationales Symposion vom 7 bis 9 Juli 1995, Berlin, 1997, σελ. 98-99
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 229, 230-235, εικ. 236-245
Hurwit, J.M., The Athenian Acropolis, History, Mythology and archaeology from Neolithic Era to the Present, Cambridge, 1999, σελ. 147, εικ. 117
Hermary, A., «Histoire des techniques et histoire des styles: l'exemple de la sculpture archaïque», στο J.-P. Brun, Ph. Jockey (επιμ.), Techniques et sociétés en Méditerranée. Hommage à Marie-Claire Amouretti, Paris, 2001, σελ. 338-342, αρ. κατ. 4
Steskal, M., Der Zerstӧrungsbefund 480/79 der Athener Akropolis: Ein Fallstudie zum etablierten Chronologiegerüst (διδακτορική διατριβή), Antiquitates Archäologische Forschungsergebnisse 30, Hamburg, 2004, σελ. 136, 218-219, εικ. 48
Hurwit, J.M., The Acropolis in the Age of Pericles, Cambridge, 2004, σελ. 53-54, εικ. 46
Stewart, A., «The Persian and Carthaginian Invasions of 480 B.C.E. and the Beginning of the Classical Style: Part 1, The Stratigraphy, Chronology, and Significance of the Acropolis Deposits», American Journal of Archaeology 112, 2008, σελ. 377-412, αρ. κατ. 10
Patay-Horváth, A., Metallanstückungen an griechischen Marmorskulpturen in archaischer und klassischer Zeit, Tübinger Archäologische Forschungen 4, 2008, σελ. 98, αρ. κατ. 107
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 178-179, εικ. 213-214
Adornato, G., «Pondus, uno crure and Polykleitos' Statues», στο H.-R. Goette, I. Leventi (επιμ.), Excellence Studies in Honor of Olga Palagia, Studia Honoraria, Band 38, Rahden, 2019, σελ. 51, εικ. 1
Adornato, G., «Kritios and Nesiotes as Revolutionary Artists? Ancient and Archaeological Perspectives on the So-Called Severe Style Period», American Journal of Archaeology 123, 2019, σελ. 575-576, 579, 581, εικ. 17
Adornato, G., «The Invention of the Classical Style in Sculpture», στο O. Palagia (επιμ.), Handbook of Greek Sculpture, Ancient Greek and Roman Art and Architecture, Berlin, 2019, σελ. 306-307, εικ. 11.9