Το «Αέτωμα της αποθέωσης του Ηρακλή»

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

Ακρ. 9

Είδος

Αρχιτεκτονικό γλυπτό

Εποχή

Αρχαϊκή εποχή

Χρονολόγηση

Γύρω στο 570 π.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 0,94 μ.
Μήκος: 1,74 μ.

Υλικό

Πωρόλιθος

Θέση

Αίθουσα αρχαϊκής Ακρόπολης

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Θραύσματα αετώματος συγκολλημένα και συμπληρωμένα με γύψο. Βρέθηκαν το 1888 στα ανατολικά και νοτιανατολικά του Παρθενώνα. Το αέτωμα κοσμούσε πιθανότατα ένα από τα οικήματα της αρχαϊκής Ακρόπολης, αν και ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι ανήκε σε αέτωμα του Εκατόμπεδου.

Θέμα του αετώματος είναι η υποδοχή του Ηρακλή στον Όλυμπο από τον Δία και την Ήρα, δηλαδή η μεταθανάτια θεοποίηση του ήρωα.

Ο Ηρακλής φοράει κοντό χιτώνα, με ίχνη κόκκινου χρώματος, και στο κεφάλι έχει την περίφημη λεοντή. Συνοδεύεται από τον Ερμή ή, σύμφωνα με άλλους από την Ίριδα, η οποία είναι ντυμένη με μπλε χιτώνα και κόκκινη δορά ζώου (νεβρίδα). Μία ακόμη κατεστραμμένη μορφή μπροστά από τον Ηρακλή ταυτίζεται συνήθως με την προστάτιδά του Αθηνά.

Στο κέντρο της σύνθεσης εικονίζεται ο Δίας καθιστός σε θρόνο με κόκκινο μαξιλάρι. Η ράχη (ερεισίνωτο) του καθίσματος είναι διακοσμημένη με χαρακτούς ρόμβους κόκκινου και λευκού χρώματος. Ο χιτώνας του έχει κόκκινες και μπλε ταινίες ενώ το ιμάτιο ήταν μπλε με κόκκινο μαίανδρο. Κόκκινο χρώμα υπήρχε επίσης στα σανδάλια και στο υποπόδιο. Δίπλα στον Δία κάθεται Ήρα. Φοράει μπλε χιτώνα με μαίανδρο στον λαιμό και κόκκινο ιμάτιο με παρυφές στολισμένες με ρόδακες σε τετράγωνα, αρχικά κόκκινα και μπλε. Τέλος, από το αριστερό άκρο του αετώματος πλησιάζει ένας γενειοφόρος άνδρας ντυμένος με χιτώνα και ιμάτιο διακοσμημένο με μπλε μαίανδρο.

Το αέτωμα επιστέφεται με γείσο, στη βάση του οποίου διαμορφώνεται ανάγλυφο κυμάτιο από κυρτές χάνδρες (αστράγαλο) μπλε και κόκκινου χρώματος. Ορισμένοι ωστόσο μελετητές αποσυνδέουν το γείσο από αυτό το αέτωμα.

Wiegand, Th., Die archaische Poros-Architektur der Akropolis zu Athen, Cassel/Leipzig, 1904, σελ. 97-105, εικ. 98-106, πίν. 8.1-8.2
Lechat, H., La Sculpture attique avant Pheidias, Paris, 1904, σελ. 58-62, αρ. κατ. IV
Dickins, G., Catalogue of the Acropolis Museum, Archaic Sculpture, I, Cambridge, 1912, σελ. 62-67
Heberdey, R., Altattische Porosskulptur, Wien, 1919, σελ. 29-46, εικ. 14, 17, αρ. κατ. IV
Schefold, K., Die Griechische Plastik Ι: Die grossen Bildhauer des archaischen Athen, Basel, 1949, σελ. 41, 70, πίν. 23
Charbonneaux, J., Martin, R., Villard, F., Grèce Archaique: 620-480 avant J.-C., Paris, 1968, σελ. 127, εικ. 108
Schuchhardt, W.H., Geschichte der griechische Kunst, Stuttgart, 1971, σελ. 143-144, εικ. 104
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 34-35, εικ. 27-29
Rolley, Cl., La sculpture grecque. Des origines au milieu du Ve siècle, La sculpture grecque 1, Paris, 1994, σελ. 195-196, εικ. 174-175
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 44-45, 46-49, εικ. 12-17
Brinkmann, V., Die Polychromie der archaischen und frühklassischen Skulptur, München, 2003, σελ. 113, εικ. 10.1-5, αρ. κατ. 10
Hermary, A., «Les pièces rapportées dans la sculpture en calcaire (VII-V siècle av. J.-C.», Bulletin Archéologique du Comité des travaux historiques et scientifiques-nouvelle série 30, 2003, σελ. 11-12
Santi, F., I frontoni Arcaici dell’ Acropoli di Atene, Roma, 2010, σελ. 183-207, 314-318, εικ. 130-169
Paga, J., «The claw-tooth chisel and the Hekatompedon problem. Issues of tool and technique in Archaicb Athens», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 127/128, 2012/2013, σελ. 173, εικ. 2
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 110-111, εικ. 114
Meyer, M., Athena, Göttin von Athen Kult und Mythos auf der Akropolis bis in klassische Zeit, Wien, 2017, σελ. 43, 118, 122, 143, 343, 352-353, 357, εικ. 177
Katsaros, Th., Vasiliadis, C., «Polychromy in Greek Sculpture», στο O. Palagia (επιμ.), Handbook of Greek Sculpture, Ancient Greek and Roman Art and Architecture, Berlin/Boston, 2019, σελ. 707