Οικονομικός απολογισμός για την οικοδόμηση του Ερεχθείου

Παραχώρηση φωτογραφίας

Αριθμός αντικειμένου

ΕΜ 6667

Δημιουργός

Εργαστήριο αττικό

Είδος

Επιγραφή

Εποχή

Κλασική εποχή

Χρονολόγηση

408/7 π.Χ.

Διαστάσεις

Ύψος: 0,75 μ.
Μήκος: 0,35 μ.
Πλάτος: 0,1 μ.

Υλικό

Μάρμαρο

Θέση

Πρώτος όροφος, δυτικά

Περιγραφή
Βιβλιογραφία

Τμήμα επιγραφής με τον απολογισμό των εργασιών του έτους 408/7 π.Χ. στο Ερέχθειο. Βρέθηκε το 1836 στις ανασκαφές των Προπυλαίων. Ολόκληρη η επιγραφή διατηρείται σε πολλά θραύσματα διαφορετικών στηλών, από τα οποία δύο βρίσκονται στο Μουσείο Ακρόπολης.

Το θραύσμα XIII έχει χαραχθεί σε λεπτή στήλη μαρμάρου που προσαρμοζόταν σε τοίχο. Διατηρεί δύο στήλες κειμένου, που αντιστοιχούν στους απολογισμούς του δεύτερου μισού του έτους 408/7 π.Χ. Ειδικότερα το απόσπασμα σώζει το τέλος του κειμένου των απολογισμών της έκτης πρυτανείας και την αρχή των απολογισμών της έβδομης, που ήταν εκείνη της Λεοντίδος φυλής. Το κείμενο που εκτείνεται σε περίπου 105 στίχους, είναι χαραγμένο στοιχηδόν σε αττικό αλφάβητο και αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τεχνικά επαγγέλματα, όπως των εργολάβων, λιθοξόων, κηροπλαστών και εγκαυστών, για τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας, τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού καθώς και για την οικονομική διαχείριση, τον τρόπο πληρωμής και το ύψος των αμοιβών.

Οι απολογισμοί που αναφέρονται στην ανέγερση του Ερεχθείου και αφορούν στα χρόνια ανάμεσα στο 409/8 και στο 405/4 π.Χ., παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον αφού αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τη γνώση της αρχαίας τεχνολογίας. Το Ερέχθειο, το κομψό και ιδιόρρυθμο ιωνικό κτήριο, που στέγαζε το πανάρχαιο ξόανο της Αθηνάς καθώς και μερικές από τις πιο σεβάσμιες λατρείες του ιερού βράχου, ξεκίνησε να χτίζεται στα 421 π.Χ. με αφορμή την Ειρήνη του Νικία. Οι εργασίες διακόπηκαν λόγω της συντριβής των Αθηναίων στη Σικελική Εκστρατεία (413 π.Χ.) και επαναλήφθηκαν το 409/8 π.Χ., όταν με ψήφισμα του Δήμου ορίστηκε πενταμελής επιτροπή για την εξέταση της κατάστασης του ημιτελούς κτηρίου. Τους οικονομικούς απολογισμούς αναλάμβαναν οι επιστάτες, αιρετοί και όχι κληρωτοί αξιωματούχοι που επέβλεπαν τα έργα κοινής ωφέλειας, συνεπικουρούμενοι από έναν αρχιτέκτονα και από δικό τους γραμματέα.

Attic Inscriptions Online, https://www.atticinscriptions.com, αρ.κατ. IG I3 476
Πιττάκης, Κ.Σ., «Σημειώσεις επί των λιθογραφημάτων», Αρχαιολογική Εφημερίς 1837 (1837), σελ. 32-36, εικ. 13, αρ.κατ. 10
Dinsmoor, W.B., «Attic Building Accounts. V. Supplementary Notes», American Journal of Archaeology 25, No. 3, 1921, σελ. 245-247, εικ. 2
Paton, J.M., Stevens, G.P., Caskey, L.D., Fowler, H.N., The Erechtheum, Cambridge, 1927, σελ. 277-422
Randall, R.H., «The Erechtheum Workmen», American Journal of Archaeology 57, 1953, σελ. 199-210
Inscriptiones Graecae Ι3, αρ.κατ. 476, απόσπ. XΙII
Lambert, S.D., «The Erechtheum Workers of "IG" II2 1654», Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 132, 2000, σελ. 157-160
Κριτζάς, Χ., «Θραύσμα στήλης (αρ. ΙΙΙ) από τους απολογισμούς κατασκευής του Ερεχθείου», Αρχαίες ελληνικές επιγραφές τεχνολογικού περιεχομένου. Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, 4 Απριλίου-30 Ιουνίου 2002 Αρχαίες ελληνικές επιγραφές τεχνολογικού περιεχομένου, Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, 2002, σελ. 52-61
Feyel, Chr., Les artisans dans les sanctuaires Grecs aux époques classique et hellénistique à travers la documentation financière en Grèce, Bibliothè des ecoles françaises d'Athènes et de Rome, Athènes, 2006, σελ. 15-17, 31-57
Pakkanen, J., «The Erechtheion Construction Work Inventory (IG I3 474) and the Dorpfeld Temple», American Journal of Archaeology 110, 2006, σελ. 275-281
Marginesu, G., «I costi delle statue. Esercizi di calcolo», Annuario della Scuola archeologica di Atene e delle Missioni italiane in Oriente supplemento 2, 2019, σελ. 57
Epstein, S., «Why Did Attic Building Projects Employ Free Laborers Rather than Slaves?», Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik 166, 2008, σελ. 108-112
Ματθαίου, Α., Μαλούχου, Γ., Συνοπτικός κατάλογος των επιγραφών της Ακροπόλεως, Αθήνα, 2012, σελ. 23
Λεβέντη, Ι., Πόλη σε κρίση, Αθήνα, 2014, σελ. 145-146
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 258-259, εικ. 318
Σφυρόερα, Α., «Από το λατομείο στο ιερό. Αρχιτεκτονικά γλυπτά σε οικοδομικές επιγραφές», στο Κ. Κοπανιάς, Γ. Δουλφής (επιμ.), Τέχνης ἐμπειρία. Νέα αρχαιολογικά ευρήματα και πορίσματα. Τιμητικός τόμος για την καθηγήτρια Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά, Αθήνα, 2020, σελ. 165-166, 172, 173